بیت‌کوین، طلای قرن ۲۱ 

به گزارش صدای بورس، صنعت کریپتوکارنسی‌ با ارزش بازار نزدیک به ۴ هزار میلیارد دلار، به قدری بزرگ است که نمی‌توان حضور و نقش آن در بازارهای مالی را نادیده گرفت. با توسعه فناوری بلاکچین و افزایش ضریب نفوذ رمزارزها در سیستم‌های مالی و صنعت پرداخت، کارشناسان آینده کریپتوها را روشن می‌بینند. در همین حال پژوهشگران دویچه بنک با اشاره به جایگاه طلا در اقتصاد جهان می‌گویند، تا سال ۲۰۳۰ طلا و بیت‌کوین می‌توانند با هم در ترازنامه بانک‌های مرکزی جهان جای گیرند. در چنین شرایطی، احتمالا بازارهای نوظهور که با فشارهای تورمی مواجه هستند، بیش از همه از بیت‌کوین به عنوان دارایی ذخیره استفاده خواهند کرد. دویچه بنک در حال بررسی احتمال استفاده از استیبل‌کوین‌ها و سپرده‌های توکنایزشده است. همگام با افزایش حضور بانک‌های مرکزی در بازار دارایی‌های دیجیتال، دویچه بنک نیز قصد دارد توکن خاص خود را منتشر کند. در این نوشته، ماریون لابور، تحلیلگر بخش پژوهش دویچه بنک در گفت‌وگویی به زبان ساده توضیح می‌دهد که چگونه پیشرفت ارزهای دیجیتال آینده صنعت پرداخت را دگرگون خواهد کرد.

* آیا می‌توان با استفاده از بیت‌کوین غذا و لباس خرید؟
بله، اما فعلا در تعداد کمی از فروشگاه‌ها. در یک سال گذشته، بر تعداد فروشگاه‌هایی که روش‌های مختلف پرداخت را می‌پذیرند، افزوده شده است. البته بیت‌کوین و اتریوم ابزارهای رایجی برای پرداخت نیستند. گرچه پیشرفت‌های اخیر امکان تراکنش‌های سریعتر و ارزانتر را فراهم کرده است اما تایید تراکنش با استفاده از بیت‌کوین حدود ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و گران است. در سال ۲۰۲۱ میانگین هزینه هر تراکنش با بیت‌کوین حدود ۲۰ دلار بود.

* تفاوت بیت‌کوین با دلار و یورو چیست؟
بیت‌کوین و ارزهای فیزیکی (مثل دلار و یورو) دارایی‌های بسیار متفاوتی هستند. ارزهای مرسوم از پشتوانه دولتی برخوردارند و همه آنها از ارزهای رایج قانونی به شمار می‌روند. به بیان ساده‌تر، پذیرش آنها به عنوان ابزارهای پرداخت، یک تعهد و الزام قانونی است. این ویژگی برای رمزارزهای خصوصی (همچون بیت‌کوین) صادق نیست. از جمله موارد استثناء، کشور السالوادور است. این کشور بیت‌کوین را به عنوان پول قانونی پذیرفت، هرچند تجربه موفقی نبود. در همین حال، بانک‌های مرکزی در جهان توسعه‌یافته و در حال توسعه در تلاش هستند تا با خلق ارزهای دیجیتال خود، اشکال تازه‌ای از پرداخت و تسویه را به جهان عرضه کنند.

* چرا بیت‌کوین را سپری در برابر تورم می‌نامند؟
عرضه بیت‌کوین ثابت است. بیشترین تعداد بیت‌کوین که می‌توان تولید کرد، ۲۱ میلیون است. در حال حاضر حدود ۹۰ درصد از کل بیت‌کوین قابل عرضه در گردش است. در مقابل، بانک‌های مرکزی کنترل ارزهای فیزیکی را در اختیار دارند و هر زمان اراده کنند، مقدار آن را کم و زیاد می‌کنند. در سال‌های اخیر به شدت بر میزان نقدینگی برخی کشورها افزوده است.

* آیا بیت‌کوین یک دارایی امن به شمار می‌رود؟ می‌توان به آن لقب طلای دیجیتال داد؟
مردم همیشه دنبال دارایی‌هایی هستند که تحت کنترل دولت‌ها نباشند. طلا برای سده‌های طولانی چنین نقشی را در اختیار داشته است. به نظر من، پاسخ به این پرسش، مثبت است. به نظرم، بیت‌کوین پتانسیل تبدیل شدن به طلای دیجیتال قرن ۲۱ را دارد. نباید فراموش کنیم که در طول تاریخ، طلا نیز همواره با نوسان‌های شدیدی روبه‌رو بوده است. با این حال توجه به این نکته نیز ضرورت دارد که بیت‌کوین با ریسک بالایی همراه است. در واقع برای اینکه به عنوان یک ذخیره ارزش قابل اعتماد به آن نگاه کنیم، یک دارایی بسیار پرنوسان است. به نظرم این ویژگی بیت‌کوین دست‌کم تا چند سال‌ آینده پایدار خواهد ماند.

* چرا چنین است؟
سه دلیل اصلی برای این موضوع می‌توان برشمرد: نخست، حدود ۷۰ درصد از بیت‌کوین‌های بازار برای سرمایه‌گذاری و معاملات سوداگرانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. دوم، از آنجا که معاملات آن محدود است، تنها خریدهای بزرگ می‌توانند تاثیر چشمگیری بر تعادل عرضه و تقاضای آن داشته باشند. و سوم آنکه، ارزش بیت‌کوین بر پایه باور مردم به ارزشمند بودن آن بالا و پایین خواهد رفت. در واقع، تغییرات کوچک در احساس مردم به بیت‌کوین می‌تواند تاثیرات بزرگی بر قیمت این رمزارز بگذارد.

* دلیل تفاوت بیت‌کوین و اتریوم چیست؟
بیت‌کوین پیشتاز بازار رمزارزهاست و بیش از هر کریپتویی مورد معامله قرار گرفته است. ارزش بازار بیت‌کوین بسیار بیشتر از ارزش بازار اتریوم (دومین غول بازار کریپتوکارنسی) است. اتریوم کاربردهای فراوانی دارد، مثلا در تأمین مالی غیرمتمرکز (DeFi) و توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT). اگر بیت‌کوین را «طلای دیجیتال» می‌نامند، باید به اتریوم هم لقب «نقره دیجیتال» را داد.

* بزرگترین معایب کریپتوکارنسی‌ها چیست؟
مشکل اصلی (و شاید بزرگترین مشکل) کریپتوکارنسی‌ها، نبود مقررات است. گرچه در ابتدا این یک مزیت بزرگ برای کاربران محسوب می‌شد اما امروز به بزرگترین مانع ورود بسیاری از سرمایه‌گذاران و کسب‌وکارها به بازار کریپتوکارنسی بدل شده است. نکته دیگر اینکه اثرات اکولوژیک و زیست‌محیطی کریپتوها فاجعه‌بار است. تا اوایل سال ۲۰۲۱ مصرف سالانه برق برای تولید بیت‌کوین در جهان تقریبا معادل مصرف برق ۳۰ کشور اول دنیا بود. به عنوان مثال، در یک سال خاص، بیت‌کوین به اندازه کل جمعیت پاکستان (۲۱۷ میلیون نفر) برق مصرف کرده بود.

* چگونه می‌توان بر چالش‌ها غلبه کرد؟
پیشرفت‌های فنی اخیر این امکان را فراهم کرده‌اند تا کریپتوها به دارایی‌های سبزتری تبدیل شوند. در همین حال، در بسیاری از کشورها روند مقررات‌گذاری برای بازار کریپتوکارنسی در جریان است و انتظار می‌رود در سال‌های آینده، چارچوب فعالیت سرمایه‌گذاران و کسب‌وکارها در این بازار قانونمندتر شود.

* آیا فکر می‌کنید طی ۵ سال آینده رمزارز دیگری می‌تواند جایگزین بیت‌کوین و اتریوم شود؟
از نظر من، به دلیل اثر شبکه، احتمال این اتفاق بسیار اندک است. بیت‌کوین از مزیت بزرگ «اول بودن» برخوردار است. امروز، بیت‌کوین مشهورترین ارز دیجیتال جهان است و کمتر کسی است که نامش را نشنیده باشد. درباره اتریوم هم باید بگویم، دومین غول بازار نیز به دلیل کاربردهای فراوانی که دارد، تقریبا غیرقابل جایگزینی است. بنابراین تا سالیان طولانی این دو رمزارز پیشتاز بازار کریپتوکارنسی خواهند بود.

* تفاوت بین کریپتوها و ارز دیجیتال بانک مرکزی چیست؟
بر خلاف کریپتوکارنسی‌ها، ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) کاملا متمرکز هستند و به وسیله یک نهاد قانونی و حقوقی منتشر می‌شوند و به وسیله یک چارچوب مقرراتی، محدود و مقید می‌شوند. این در حالی است که کریپتوکارنسی‌ها غیرمتمرکز هستند و دفتر کل تراکنش‌های آنها برای همه کس قابل مشاهده است.

* آیا ارزهای دیجیتال بانک مرکزی می‌توانند جایگزین پول نقد و کریپتوها شوند؟
اینطور فکر نمی‌کنم. به نظرم با جهانی روبه‌رو هستیم که در آن، ارزهای دیجیتال بانک مرکزی، پول فیزیکی و کریپتوها در کنار هم زندگی خواهند کرد. بدون شک پول فیزیکی ناپدید نخواهد شد، اما پیش‌بینی می‌شود که نقش آن به عنوان ابزار پرداخت کمتر شود. بسیاری از کشورهای گروه ۲۰ در تلاش هستند تا مقررات جدی‌تری برای کریپتوکارنسی وضع کنند، چرا که کریپتوها با وجود مزیت‌های فراوان، به عنوان ابزاری برای نقل و انتقال پول بین مجرمان سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. در سال‌های اخیر، بانک‌های مرکزی و دولت‌ها در کنار مقررات‌گذاری، روند خلق پول دیجیتال را تسریع کرده‌اند.

• علی دانیال - روزنامه‌ نــگار

• شماره ۶۱۴ هفته نامه اطلاعات بورس